Penitentiair Psychiatrisch Centrum (PPC)

In een PPC is sprake van vrijheidsbeneming. Het kan hierbij gaan om een inhechtenisneming, een preventieve bewaring of een strafoplegging door de rechter. Een PPC is een onderdeel binnen het gevangeniswezen waar continu psychiatrische zorg beschikbaar is voor gedetineerden met een combinatie van psychiatrische aandoeningen, een verslaving of een verstandelijke beperking. De zorgvraag van deze gedetineerden is te groot binnen de zorgmogelijkheden van reguliere detentie.

Missie en visie van een PPC

Het PPC heeft een maatschappelijke opdracht; het levert, als onderdeel van Dienst Justitiële Inrichtingen, een bijdrage aan de veiligheid van de samenleving enerzijds door de tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen en vrijheidsbenemende maatregelen anderzijds door het begeleiden en behandelen van gedetineerden met ernstige psychische problemen en psychiatrische stoornissen om het risico op delictgedrag te verminderen. Voor de gedetineerde draagt dit bij aan het perspectief op een autonoom bestaan.

Het PPC staat voor een verantwoorde forensische zorgverlening aan gedetineerden met ernstige psychische problemen en psychiatrische stoornissen die op reguliere regimes onvoldoende behandeld kunnen worden. De PPC's doen dit door binnen een penitentiaire setting doeltreffende, doelmatige en op de gedetineerde gerichte zorg te bieden. De kwaliteit van deze zorg is gelijkwaardig aan de zorg in de vrije samenleving, rekening houdend met de beperkingen van detentie. De geleverde zorg wordt gewaarborgd door een kwaliteitssysteem en voldoet aan de eisen van het kwaliteitskader forensische zorg. Minstens zo belangrijk als de kwaliteit van zorg is de continuïteit van zorg.

De begeleiding en behandeling wordt multidisciplinair vormgegeven. Alle medewerkers van het PPC, zorgen voor een veilig leef– en behandelklimaat. De begeleiding en behandeling is op maat, individueel van aard, groepsgericht waar mogelijk, supportief en autonomie bevorderend. Individuele behandelplannen en persoonlijke begeleiding staan centraal. Er is sprake van voortdurend persoonlijk contact met gedetineerden, passend binnen het behandelplan. Vanuit deze gedachte hecht het PPC grote waarde aan proportioneel inzetten van dwangtoepassingen waarbij behandeling de voorkeur heeft boven inperkende maatregelen.

De behandeling van afgestrafte gedetineerden in een PPC is erop gericht de risicofactoren te verminderen en beschermende factoren te vergroten om zo de kans te verkleinen dat een gedetineerde opnieuw een delict pleegt. De behandeling van preventief gehechte gedetineerden is gericht op stabilisatie gedurende het strafproces. Zodra het psychische gesteldheid dit toelaat wordt de behandeling voortgezet in reguliere regimes. Het uiteindelijke doel van de behandeling is dat de gedetineerde op een veilige en verantwoorde manier terugkeert in de maatschappij en dat de benodigde zorg gecontinueerd wordt. Op die wijze draagt het PPC bij aan de veiligheid van de samenleving.

Organisatie

De PPC's zijn gevestigd binnen vier Nederlandse gevangenissen: PI Haaglanden (locatie Scheveningen), PI Vught, Justitieel Centrum Zaanstad en PI Zwolle. In alle PPC’s wordt zorg aan mannen geboden, in Zwolle en Zaanstad zijn er ook plekken voor vrouwen.

Ieder PPC heeft een aantal verschillende afdelingen. Op welke afdeling een gedetineerde verblijft, is afhankelijk van de zorg(zwaarte) en behandelbehoefte. Voordat een gedetineerde in een PPC wordt opgenomen, wordt bekeken welke afdeling het beste aansluit.

Iedere afdeling heeft een eigen dagprogramma afgestemd op de behoefte van de gedetineerden op de afdeling. Denk hierbij aan bezoek, sport, arbeid, luchten, onderwijs, maar ook therapeutische activiteiten.

In een PPC werkt een multidisciplinaire groep mensen, onder andere (verpleegkundig) zorg- en behandel inrichtingswerkers, justitieel verpleegkundigen, psychologen (basis-, gezondheidszorg- en specialistische opgeleide), vaktherapeuten, artsen, psychiaters en verpleegkundig specialisten. Er wordt geïnvesteerd in het kwalificeren van dit personeel door erkende opleidingen en zorgprogramma's aan te bieden. Dit is belangrijk, omdat een PPC zorg wil bieden die vergelijkbaar is met de zorg in de GGZ. Daarbij wordt rekening gehouden met de kansen en beperkingen binnen de detentieomgeving.

Verwijzing naar een PPC

De gevangenispsycholoog oordeelt of een gedetineerde in aanmerking komt voor een doorverwijzing naar een PPC. Hiervoor wordt vervolgens een indicatiestelling (officiele verwijzing) aangevraagd via een beoordeling van een psycholoog van het NIFP (Nederlands Instituut Forensische Psychiatrie). Dat gebeurt bijvoorbeeld bij gedetineerden met: angstklachten, somberheid, verwardheid of problemen met alcohol, drugs of agressie. Daarnaast kan een gedetineerde ook direct bij aanvang van de hechtenis vanuit het politiebureau of door de rechter-commissaris worden doorverwezen naar een PPC, op indicatie van een psychiater van het NIFP of de GGD/GGZ.

Vertrek uit een PPC

Als de psychische problemen voldoende zijn behandeld of beheersbaar zijn, wordt de gedetineerde vanuit de PPC teruggeplaatst in de reguliere justitiële inrichting, eventueel op een afdeling met een Extra Zorg Voorziening.

Als de gedetineerde zijn straf heeft uitgezeten of de hechtenis wordt opgeheven en de psychische problemen zijn nog niet voldoende behandeld, dan wordt de patiënt vanuit het PPC zoveel mogelijk naar de reguliere geestelijke gezondheidszorg overgeplaatst of er vindt doorstroming plaats naar een andere vorm van forensische zorg.

Wetgeving en toetsing binnen een PPC

Het PPC levert psychiatrische zorg volgens richtlijnen die geaccepteerd zijn in de reguliere GGZ en de forensische psychiatrie. De Penitentiaire beginselenwet, de Wet op geneeskundige behandelingsovereenkomst en de wet forensische zorg zijn van toepassing. Toetsende instanties zijn de Commissie van Toezicht, Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming, de Inspectie van Gezondheidszorg en Jeugd (in het kader van de wet kwaliteit klachten en geschillen zorg) en de Inspectie Justitie en Veiligheid.

ISO-gecertificeerd

Alle PPC’s zijn gecertificeerd volgens de ISO 9001 norm voor kwaliteitsmanagement en ondergaan periodiek een herbeoordeling, waarin wordt beoordeeld of de ISO-certificering kan worden verlengd.