Islamitische geestelijke verzorging

Geschiedenis

De behoefte aan goed georganiseerde islamitische geestelijke verzorging dateert van een paar decennia terug. Oud-minister van Justitie Hirsch Ballin schreef in 1988: "In de penitentiaire inrichtingen is de geestelijke verzorging voor leden van minderheidsgroeperingen ontoereikend". Tot die minderheidsgroeperingen behoorden ook de moslims. Begin jaren negentig werden de eerste islamitisch geestelijk verzorgers aangesteld in de penitentiaire inrichtingen van DJI. Zij werkten aanvankelijk op freelance basis. In de regio Rijmond werkten 15 islamitisch geestelijk verzorgers onder de hoede van de Stichting Islamitische Geestelijke Verzorging (SIGV).

Erkenning door de overheid

In 2007 werd het Contactorgaan Moslims en Overheid (CMO) door de Nederlandse

overheid erkend als zendende instantie voor islamitische geestelijke verzorging. Het CMO is verantwoordelijk voor de theologische bekwaamheid en geschiktheid van geestelijk verzorgers. In datzelfde jaar werd er ook een Hoofd islamitische geestelijke verzorging benoemd. Met het realiseren van deze twee stappen begon het proces van benoeming van de freelance islamitisch geestelijk verzorgers tot ambtenaren in dienst van DJI.

Kernwaarden

In elke penitentiare inrichting van DJI maakt de Islamitisch geestelijk verzorger deel uit van het team geestelijke verzorging. Hij of zij handelt als voorbeeld conform de islamitische kernwaarden, brengt deze kernwaarden adequaat over aan de ingeslotenen en draagt er toe bij dat de ingeslotenen naar deze kernwaarden handelen. Deze kernwaarden, die tevens de fundamenten van de islamitische geestelijke verzorging vormen, zijn:

• barmhartigheid;
• rechtvaardigheid en goedgunstigheid (Ihsan);
• hoop en troost;
• verantwoordelijkheid;
• vergeving;
• verdraagzaamheid.

De kracht van de islamitisch geestelijk verzorger is dat hij achter het delict de mens ziet. Vanuit deze houding wordt gewerkt aan herstel. Naast het bieden van de basale ondersteuning op het gebied van religie, levensbeschouwing en zingeving, probeert de islamitische geestelijke verzorger de gedetineerde ook te confronteren met eigen daden.

Individuele gesprek en groepsgesprek

‘En zij (gelovigen) geven het voedsel waarvan zij houden aan een arme, een wees en een gevangene." Koran: 76: 8. De imam staat ingeslotenene bij en biedt hen een luisterend oor. Zo vinden er dagelijks individuele gesprekken en wekelijks gespreksgroepen plaats waarin de kernwaarden aan de orde komen.

Gebedsdienst op de vrijdag

Het gemeenschappelijke gebed op vrijdag, salat al-jumu´ah, is een belangrijk aspect van spiritualiteit en verbondenheid met de gemeenschap in de islam. Het is de wekelijkse ultieme uiting van geloofsbeleving in gemeenschap. In vrijwel alle penitentiare inrichtingen wordt op vrijdagmiddag een islamitische dienst gehouden.

Ramadan

Voor moslims is de vastenmaand Ramadan een zeer belangrijke periode. Een maand waarin de spirituele beleving hoog is en solidariteit, verdraagzaamheid en vrede centraal staan. De islamitische geestelijke verzorging besteedt daarom elke jaar uitgebreid aandacht aan de beleving van de Ramadan in de Penitentiaire Inrichtingen.

Feestdagen

Eén van de twee grote islamitische feesten is Ied al-Fitr (Suikerfeest). Deze vindt plaats zodra de islamitische vastenmaand Ramadan is afgelopen. Twee maanden en tien dagen na het Suikerfeest wordt het tweede islamitische feest, het Offerfeest, gevierd. Tijdens beide feestdagen worden speciale feestgebedsdiensten georganiseerd en is er gelegenheid om gezamenlijk bij de vieringen stil te staan.

Adviserende rol

Geestelijke verzorging heeft een belangrijke rol in de advisering van directies en personeel van de inrichtingen als het gaat om humane detentie en ethische vraagstukken. Dat geldt ook voor de islamitische geestelijke verzorging.