‘We zien allemaal dezelfde uitdagingen in het huidige justitiële jeugdstelsel. En gelukkig ook dezelfde kansen.’
Meer tijd en aandacht, zelf keuzes kunnen maken en meer verbinding tussen ‘binnen en buiten’. Dat antwoorden jongeren, professionals en ketenpartners op de vraag waar zij tegenaan lopen in het huidige systeem van vrijheidsbeneming. Zo komt het innovatieteam weer een stap dichter bij vernieuwende en toekomstbestendige voorstellen voor meer maatwerk in behandeling, beveiliging en nazorg.
Het VOM-project Beleidsontwikkeling houdt zich bezig met het vernieuwen van het behandel-, scholings-en begeleidingsaanbod en de beveiliging. Met dat doel deed het innovatieteam eerder inspiratie op bij organisaties en bedrijven in hele andere disciplines. Het team, dat bestaat uit onder andere medewerkers van de JJI’s, KVJJ’s, hoofdkantoor DJI en ketenpartners, ging bijvoorbeeld langs bij game-ontwikkelaars, architecten en de webshop Coolblue. Projectleider Imke Ridder: ‘Dat heeft veel interessante ideeën opgeleverd. Nu is het zaak die ideeën om te vormen tot realistische en innovatieve plannen. Daarom hebben we jongeren, de medewerkers in de JJI en KVJJ en ketenpartners om hun mening gevraagd in zogenaamde klantpanels: wat kan er beter en wat heb je nodig?’
Inzichten maken plannen sterker
‘Ik heb echt meer inzicht gekregen uit de klantpanels’, vertelt Roân van Amstel (schoolleider Ginnenkencollege, Koraal Breda en lid van het innovatieteam). ‘Het verhaal van de jongen die de eerste nacht op zijn kamer doorbracht in de JJI zonder precies te weten waar hij was, maakte indruk op me. Pas de volgende ochtend kon een groepsleider hem te woord staan. Ik begrijp daardoor beter dat jongeren een weerstand hebben. Ze moeten meteen in een programma meedoen en hebben nauwelijks kans en rust om zich met de omgeving te kunnen identificeren. In het onderwijs moeten we veel meer samen met de jongeren op zoek naar hun talenten en ambities en zo werken aan de vaardigheden die zij nodig hebben om zich te kunnen ontwikkelen.’
Ook kernteamlid Irene Bos (hoofd behandeling/GZ-psycholoog Via Jeugd/KVJJ Zuid) vond de panels waardevol. ‘Hoe goed onze ideeën ook zijn bedacht, er is altijd een andere kant. Die spiegel houden de panels ons voor. Wij dachten bijvoorbeeld met gaming meer te kunnen bereiken in de behandeling. Maar jongeren zeggen: ‘Behandeling is serieus, geen game. Bovendien spelen we al genoeg games. Het is toch mooi dat we zo onze plannen steeds sterker kunnen maken.’
Tijd en ruimte als rode draad
Sanne Hillege (GZ-psycholoog JJI Lelystad) is blij te constateren dat zowel jongeren als de keten en professionals dezelfde uitdagingen zien. En dezelfde kansen. ‘Meer tijd en ruimte kun je echt de rode draad noemen. Tijd voor de jongere om klaar te zijn voor behandeling. Ruimte om eigen keuzes te maken, bijvoorbeeld in behandeling of training of een mentor of buddy die de jongere zelf kiest. En tijd en ruimte om buiten meer naar binnen te halen, zodat de verbinding blijft met mensen die belangrijk zijn voor de jongere. En ze meegaan met de ontwikkelingen in de maatschappij. Maar ook tijd voor de professional voor intervisie en scholing om zich te kunnen ontwikkelen. Ruimte om tegen collega’s te zeggen dat een incident meer impact op je had en dat je tijd of ondersteuning wil. En ruimte geven door ICT ondersteunend te maken aan het werk in plaats van belastend.’
Spanning
‘Tijd en ruimte geven, geeft inderdaad een zekere spanning’, erkent Irene. ‘In onze justitiële wereld kennen we veel regels. De minister is politiek verantwoordelijk. En de maatschappij heeft behoefte aan vergelding voor een misdrijf. Dat er dingen mis mogen gaan binnen bepaalde kaders om te kunnen leren van onze fouten, dat zijn we niet gewend. We kijken vooral naar risico’s. Dat moet wel wat veranderen.’
Sanne: ‘We zullen ons de kunst van het falen meer eigen moeten maken, van het ministerie tot op de werkvloer. Dit uiteraard binnen bepaalde marges.’
Haalbare plannen uitwerken
Het innovatieteam haalde ook recente inzichten over recidivevermindering op bij wetenschappers uit bijvoorbeeld het onderwijs en de forensische zorg. Met die inzichten en de feedback uit de klantpanels werken ze nu aan haalbare plannen die passen bij de uitgangspunten van VOM.
Dit moet uiteindelijk leiden tot 4 innovatieve adviezen op verschillende gebieden:
- Jongeren, met speciale aandacht voor screening, diagnostiek, behandeling en interventies.
- Professionals, gericht op werkklimaat en deskundigheidsbevordering.
- Verbinding: met de keten en het netwerk en samenwerking tussen de FCJ’s en de scholen.
- Omgeving, vooral gericht op de gebouwen, beveiliging & omgeving van FCJ’s en KVJJ’s.
Imke: ‘De plv. divisiedirecteur Forensische Zorg/Justitiële Jeugdinrichtingen kiest in april 2021 een of meerdere (onderdelen) uit die adviezen. Die voorstellen worden daarna verder uitgewerkt. En ook dan zullen we weer feedback vragen aan medewerkers en jongeren.’