Educatief Programma Op Kamer – extra ruimte om te groeien en ontwikkelen
Verhalen uit de praktijk
In jeugdinrichting De Hartelborgt, speelt het Educatief Programma Op Kamer (hierna EPOK) een innovatieve rol in het dagprogramma van jongeren. Eén van de drijvende krachten achter dit project is Linda, coördinator van het programma in Spijkenisse. Linda vertelt over haar rol binnen EPOK, de inhoud van de verschillende tracks en de fijne samenwerking met haar collega’s in dit unieke programma.
Zelfontwikkeling
“Mijn naam is Linda, en ik werk nu vier jaar als activiteitenbegeleider bij de FOBA (Forensische Observatie en Begeleidingsafdeling) binnen De Hartelborgt. Naast activiteitenbegeleider heb ik ook de coördinatie van het EPOK-programma binnen onze locatie op mij genomen.
Hierbij onderzoeken we samen met jongeren en medewerkers wat jongeren kunnen doen om hun kamertijd binnen een jeugdinrichting zinvoller te besteden. Het doel is om de motivatie van de jongeren aan te wakkeren om zelfstandig aan de slag te gaan tijdens hun kamertijd. Hiervoor zijn concrete ‘boxen’ met bijbehorende spullen ontwikkeld om aan hun zelfontwikkeling te werken. Aan elke box is een ander thema verbonden zoals Muziek & Beats, Sport & Lichaam, Arts & Design en Business & Work. De thema’s zijn in samenwerking met de jongeren bedacht. Mijn taken hierbij zijn voornamelijk het plannen van workshops, het bijhouden van de voortgang en het beheer van de boxen. Hierin werk ik intensief samen met collega’s van verschillende afdelingen."
Acht weken
“We wisselen elke acht weken van afdeling met de boxen, zo komt elke afdeling aan de beurt. Iedere afdeling start met een introductieworkshop, en daarna krijgen de jongeren de mogelijkheid om zelfstandig aan de slag te gaan met de boxen. We werken samen met verschillende externe partners, zoals Young Perspectives (YOPE), die workshops geven. In de beginperiode ligt de focus vooral op de introductie van de materialen en wat de jongeren ermee kunnen doen. Bij elke track zorgen we voor een goede opstart: de boxen worden door onze VTV-afdeling (Vrije Tijd en Vorming) voorbereid en er is een zogeheten aandachtsfunctionaris op elke afdeling, dit is iemand van de groepsleiding. Hij of zij coördineert het gebruik van de box en is het aanspreekpunt voor de jongeren. Er zijn regelmatig contactmomenten – zowel fysiek als per mail – om te kijken of alles goed loopt en of er nog iets aangepast moet worden.
Tussendoor houden we verdiepende workshops, die een ongeveer vier weken na de introductieworkshop plaatsvinden. Tot slot is er aan het einde van de acht weken een eindworkshop. Hier presenteren de jongeren hun eindproduct of reflecteren ze op hun leerproces.”
Inspelen op wensen en behoeften van jongeren
“Het is een project waar ik veel energie van krijg. Wat het zo bijzonder maakt, is dat we gezamenlijk kijken naar wat de jongeren nodig hebben en wat hen interesseert. Op die manier worden de boxen ook samengesteld, wat ervoor zorgt dat de boxen goed aansluiten op de wensen en behoeften van de jongeren. Het doel is dat zij zich niet hoeven te vervelen; er is nu altijd wel iets te doen als ze op kamer zitten. Met name in de weekenden, als er geen onderwijs is, hebben jongeren meer tijd om met de boxen aan de slag te gaan. We werken ernaartoe dat ook de groepsleiding dit met de jeugdigen op gaat pakken waardoor er ook meer samen gedaan wordt.”
Tracks
“De afgelopen tijd zijn er drie boxen, ook wel tracks, gestart die goed lopen: Muziek & Beats, Arts & Design en Sport & Lichaam. Alle drie de tracks sluiten goed aan bij de interesses van de jongeren en worden goed ontvangen. Met name de Sport & Lichaam box is erg populair. Ze kunnen nu zelfstandig aan de slag met diverse materialen, zoals gewichtjes, weerstandsbanden en push-up borden. Op deze manier hoeven ze niet te wachten totdat ze weer naar de fitness mogen. Dit biedt hen een extra mogelijkheid om fysiek bezig te zijn zonder afhankelijk te zijn van de reguliere sportmomenten in de fitness of de sportzaal.
De Muziek & Beats track is ook een grote hit. Jongeren kunnen hier zelf muziek maken, beats creëren en hun eigen nummers opnemen. Ze werken hierbij samen met de YOPE-docent en leren nieuwe technieken. Ze gebruiken laptops en microfoons om muziek op te nemen, en aan het eind van de track kunnen ze hun nummers delen en soms zelfs publiceren. Het is mooi om te zien hoe ze hier echt hun creativiteit in kwijt kunnen.
De Arts & Design track biedt jongeren de ruimte om zichzelf op creatief gebied te ontwikkelen. Dit is een track die vooral voor individuele behoefte geschikt is. Hierbij zie je dat vaak een enkele jongere geïnteresseerd is in de box, maar niet de hele afdeling. Vooral op de FOBA, waar jongeren in principe geen onderwijs volgen vanwege hun psychische problematiek, is de vraag naar deze track groter. De jongeren op deze afdeling hebben juist behoefte aan een creatieve uitlaatklep.
Wat ik heel positief vind, is dat de jongeren elkaar vaak enthousiasmeren, vooral als ze merken dat een activiteit hen iets oplevert, of dat nu in de vorm van fysieke vooruitgang is of een creatief resultaat.”
YOPE
“De samenwerking met andere collega’s verloopt goed. We hebben regelmatig contact met verschillende disciplines, zoals VTV, onderwijs en de aandachtsfunctionarissen. We hebben tweewekelijkse overlegmomenten waar we gezamenlijk kunnen afstemmen hoe het gaat met de voortgang van de tracks en waar we eventueel bij moeten sturen. Daarnaast werken we ook samen met externe partners zoals YOPE, die ons ondersteunen met workshops en de inhoudelijke invulling van de tracks.”
Talent
“Ik zie vooral dat EPOK helpt om verveling tegen te gaan. Jongeren kunnen zichzelf nuttig maken en krijgen het gevoel dat ze iets extra’s mogen doen. Dit geeft hen niet alleen afleiding, maar ook een gevoel van eigenwaarde. Bij de Sport & Lichaam track zie je bijvoorbeeld dat ze echt vooruitgang boeken, zowel fysiek als in hun motivatie. Maar het mooiste vind ik dat jongeren door EPOK misschien ontdekken dat ze ergens talent voor hebben – of dat nu in sport, muziek of kunst is. Op dit moment zie je nog niet echt grote doorbraken, maar ik heb goede hoop dat dit in de toekomst steeds meer zichtbaar wordt.”
Uitdagingen
“Er zijn zeker uitdagingen. Het is best veel werk, en het vraagt veel van de organisatie. Een van de grootste obstakels is dat de boxen soms niet compleet worden teruggebracht, of zelfs kapot zijn. Het kost toch wel wat tijd om dit te herstellen, en je moet er constant bovenop zitten om te zorgen dat alles goed blijft draaien. Ook de organisatie van de workshops vraagt de nodige inspanning. Het is een flinke klus, maar we blijven experimenteren met manieren om het proces efficiënter te maken en de tracks op een duurzame manier te implementeren.
Daarnaast is het soms lastig om jongeren echt te betrekken bij de boxen, vooral als ze niet direct zien wat de meerwaarde is. Dan wordt er soms niet mee gewerkt, of blijft een box ongebruikt op de afdeling staan. We proberen steeds beter in te spelen op de behoeften van de jongeren, maar dat blijft een proces van vallen en opstaan. De rol van de aandachtsfunctionarissen is hierin van essentieel belang. Als zij zelf actief en enthousiast betrokken blijven bij de boxen, dan zie je dat ook terug in de motivatie bij de jongeren.”