Gezinsbenadering helpt kinderen én hun gedetineerde vaders
Verhalen uit de praktijk
Marie-Anne de Groot, vestigingsdirecteur PI Veenhuizen:
Kinderen zo min mogelijk schade laten ondervinden van het feit dat hun vader in de gevangenis zit, is een belangrijk doel van de gezinsbenadering.
Gedetineerden die niet terugvallen in crimineel gedrag, maar hun vaderrol invullen en voorkomen dat kinderen schade ondervinden doordat hun vader in de gevangenis zit. Dat is het tweeledige doel van het project gezinsbenadering waar de Dienst Justitiële Inrichtingen dit jaar een begin mee heeft gemaakt. Het project gaat uit van het perspectief van de kinderen. Een kind mag niet de dupe zijn van het feit dat zijn vader vast zit.
In de gevangenis Parc Prison in Wales wordt al enkele jaren met succes gewerkt aan de ‘family approach’. Er is zelfs een hele afdeling ingericht als ‘family intervention unit’. Via studenten van de Hanzehogeschool in Groningen, die in PI Leeuwarden en PI Veenhuizen stage liepen en ook in Wales een stageplek hadden, zijn we in contact gekomen met Parc Prison en is het idee opgevat om ook in Nederland iets soortgelijks op te zetten. Inmiddels hebben we innige contacten.
Opmerkelijke resultaten
De ‘family approach’ levert zowel binnen als buiten de muren van de gevangenis tastbare en opmerkelijke resultaten op. Het aantal incidenten in de bezoekruimte is met 99 procent afgenomen, het aantal drugsvondsten is met 82 procent gedaald en minder dan een derde van de gedetineerde vaders is na het uitzitten van de straf opnieuw in de gevangenis terechtgekomen. Bovendien – en dat is zeker zo belangrijk – raken kinderen van gedetineerden niet in een sociaal isolement, boeken ze betere prestaties op school en belanden ze niet in de criminaliteit.
Eerder dit jaar ben ik samen met een aantal collega’s van DJI en met vertegenwoordigers van onder andere de reclassering, gemeenten en het Veiligheidshuis op bezoek geweest in Parc Prison. Ik heb daar met eigen ogen kunnen zien hoe ze daar te werk gaan en heb enthousiaste verhalen gehoord van alle betrokkenen. Een moeder zei: voorheen leidden we totaal gescheiden levens, nu zijn we weer een gezin, ook al zit hij vast.
Emoties
Van de deelnemers wordt de nodige discipline en motivatie gevraagd. Drugsgebruik is uit den boze en doordat ze ook echt iets te verliezen hebben (het contact met de familie), zijn er bijna geen positieve urinecontroles op de ‘family intervention unit’, een leefeenheid met 64 plaatsen. De deelnemende vaders moeten ieder persoonlijk een doel opstellen. Daarbij komen veel emoties los. Naast de celdeuren hangen kaartjes met de naam en foto van de gedetineerde en zijn doel: ik doe mee aan de family approach omdat …
Het Britse en Nederlandse gevangeniswezen zijn allerminst vergelijkbaar, maar ook hier gaan we aan de slag met de gezinsbenadering die in Wales zo succesvol is. Op onze eigen manier, kleinschalig en stap voor stap. En we doen dit als DJI niet alleen! Heel belangrijk is juist dat er veel partijen bij betrokken zijn om het te laten slagen. Denk bijvoorbeeld aan scholen, gemeenten, centra voor jeugd-en gezinsbescherming, de reclassering en zorginstanties.
Familiekamer
De eerste concrete stappen zijn inmiddels gezet in PI Leeuwarden en PI Veenhuizen, de twee gevangenissen die deelnemen aan het project gezinsbenadering. In beide gevangenissen is een familiekamer ingericht waar kinderen in een ontspannen setting op bezoek kunnen bij hun vader. Niet in een kille bezoekzaal, tussen andere gedetineerden, onder het oog van beveiligingspersoneel en camera’s. Maar in een gezellige huiskamer, waar ze een spelletje kunnen doen, samen lezen, knuffelen of huiswerk maken met hulp van vader. We willen het gevangenisbezoek voor kinderen sowieso laagdrempeliger maken, bijvoorbeeld door de omgeving kindvriendelijker in te richten.
En zo hebben we meer ideeën om de band tussen vaders en kinderen tijdens detentie verder aan te halen. Een vader die via skype z’n kind voorleest voor het slapen gaan, een leerkracht uitnodigen in de gevangenis voor een 10-minutengesprek over de schoolprestaties, een vader die z’n baby mag verschonen en de fles geven in de familiekamer, samen sporten binnen de muren van de inrichting. Het zijn allemaal voor de hand liggende dingen die niet meer kunnen wanneer een vader in de gevangenis zit. Maar die juist zo belangrijk zijn voor de ouder-kindband en daarmee het welzijn van vader en kind. En als dan blijkt dat zowel de vader als het kind daar baat bij heeft, snijdt het mes aan twee kanten. Zo kunnen we zorgen voor een veiliger samenleving en betere perspectieven voor gedetineerde vaders en hun kinderen.