D&R in de praktijk: Camille

Camille werkt 3 jaar als casemanager bij DJI. Vanuit een eerdere werkgever had ze al ervaring met het ondersteunen van gedetineerden bij het succesvol terugkeren in de samenleving. “Naast de gedetineerde staan en ondersteuning bieden bij het realiseren van het proces is iets waar ik graag mijn energie in wil steken! Ik vind het belangrijk om mensen in hun kracht te zetten, gebruik te laten maken van hun (sociaal) netwerk zodat ze na enige tijd, zelf de regie weer op kunnen pakken. Daar doe ik het voor.”

Re-integratie en verlof
Binnen het huidige stelsel kan een gedetineerde op “re-integratieverlof”. Tijdens zo’n verlof kan iemand dingen regelen die te maken hebben met zijn goede terugkeer wanneer hij vrijkomt: bijvoorbeeld met een sollicitatiegesprek of een afspraak bij de gemeente om een ID-bewijs aan te vragen. Zo’n verlof krijg je niet zomaar. “Een gedetineerde vraagt verlof aan door een motivatiebrief te schrijven. Vervolgens stel ik kritische vragen over inhoud van de brief en op basis van de antwoorden maken we concreet wat de reden is voor de aanvraag en of de aanvraag goed onderbouwd is. Goede onderbouwing en doelmatigheid zijn namelijk voorwaarden voor het verkrijgen van re-integratieverlof.”

Het komt wel eens voor dat iemand niet in staat is een goede motivatiebrief te schrijven, maar wel mondeling prima antwoord kan geven op kritische vragen. “In dat geval help ik hem als casemanager bij het schrijven van de motivatiebrief.”

Opbouwen van vertrouwen
“In mijn werk is het heel belangrijk om een vertrouwensrelatie op te bouwen. Vanuit zo’n relatie kunnen de gedetineerde en ik namelijk kritisch naar zijn eigen handelen kijken en daarover in gesprek gaan. Dit kan uiteindelijk zorgen voor een kanteling bij de gedetineerde.” Wanneer dit lukt ben ik ook echt trots.

“Ik sprak bijvoorbeeld een jongeman die al vele geweldsincidenten op zijn naam had staan. Als hij de rest van zijn detentie zonder geweldsincidenten zou doorlopen, zou dat al een hele prestatie zijn.”

“Met duidelijkheid, respect en openheid lukte het mij een band op te bouwen. Uiteindelijk voerden we zelfs een gesprek om te onderzoeken waar het gebruiken van geweld vandaan kwam. Hij zei: “Niemand heeft dit ooit aan mij durven vragen, maar jij wel.” Hij had er dus nog nooit eerder met iemand over gesproken... Het ijs was op die manier gebroken en de werkrelatie versterkt. Hij heeft de detentie goed doorlopen zonder geweldsincidenten!

Wat voor de een werkt, werkt voor de ander niet
“Iedere gedetineerde is uniek en de aanpak om iemand te motiveren is dus sterk afhankelijk van de persoon. De één heeft veel bevestiging en complimenten nodig, de ander heeft behoefte aan diepgaande gesprekken waarbij kritische vragen gesteld worden. Het is aan alle collega’s om dit in te schatten en er naar te handelen.”

“Een voorbeeld: een meneer van 50 jaar met een licht verstandelijke beperking had ook verslavingsproblematiek en reclasseringstoezicht. Hij had duidelijk hulp nodig. Betrokkene gaf aan behoefte te hebben aan wekelijkse gesprekken met kritische vragen, maar vroeg ook om complimenten als hij iets goed had gedaan.”

“Een aantal weken lang heb ik deze meneer ondersteund terwijl zijn zucht naar cocaïne enorm was. Zijn wilskracht weerhield hem ervan te gebruiken. De gesprekken zorgden voor minder spanning en sterkten hem in de gedachte: “Ik kan het wel, ik ga die cirkel van justitie in, justitie uit, doorbreken.” Het resultaat mocht er zijn: het is gelukt. En bovendien lukte dat zelfs ten tijden van zijn grootste angst: het verblijf in de nachtopvang. Dat iemand in je gelooft is vaak de eerste stap naar succes.”

Huisvesting en zorg
Het proces van re-integratie is niet altijd makkelijk. “Van de vijf basisvoorwaarden waaruit re-integratiedoelen kunnen worden opgesteld zijn huisvesting en zorg de meest uitdagende. Er is een tekort aan woningen, een erkenning van urgentie wordt bijna niet meer afgegeven door de gemeente. Als een gedetineerde geen netwerk heeft om op terug te vallen, dan kan iemand alleen een beroep doen op de nachtopvang. Dat is natuurlijk geen wenselijke situatie. Wat betreft het verkrijgen van passende zorg: vanwege wachtlijsten is dat echt een uitdaging, maar ik werk altijd hard om te proberen het toch voor elkaar te krijgen.”

Dit was het eerste deel in een serie van drie interviews. Meer over detentie en re-integratie lees je op deze pagina: https://www.dji.nl/justitiabelen/volwassenen-in-detentie/reintegratie