D&R in de praktijk: Monika
Verhalen uit de praktijk
Jaarlijks keren zo’n 30.000 volwassen gedetineerden terug uit detentie in de samenleving. Om te voorkomen dat iemand terugvalt in crimineel gedrag, is het belangrijk al vanaf dag één van detentie die terugkeer voor te bereiden. Denk aan het in kaart brengen van de 5 basisvoorwaarden: schulden, werk/inkomen, aanvragen van een ID-bewijs, huisvesting of zorg. In deze serie vertellen drie casemanagers over hoe dat in de praktijk gaat.
Re-integratiedoelen in het Huis van Bewaring (HvB)
Casemanager Monika werkt in een Huis van Bewaring. Dat is net anders dan een regulier regime in een gevangenis wanneer het aankomt op re-integratie. “Re-integratieverlof komt binnen het HvB sporadisch voor.” Tijdens de screening en de trajectgesprekken is het wel een onderwerp dat ter sprake komt. Een eventueel re-integratieverlof in de toekomst moet namelijk samenhangen met de re-integratiedoelen die zijn opgesteld. “Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan een doel als gezinshereniging of het contact met familie herstellen. Dit doel kan iemand bijvoorbeeld nastreven door telefonisch contact op te nemen, deelname aan ouder-kinddagen, videobellen en bezoekmomenten.”
Alles valt of staat met goede onderbouwing door te rapporteren in het Detentie & Re-integratieplan (D&R-plan). Vanuit intakes worden doelen opgesteld, die hebben allemaal als hoger doel een goede terugkeer in de maatschappij. Zodra iemand wordt doorgeplaatst van een HvB naar een gevangenis, zien de collega’s in de gevangenis, hoe de betrokken gedetineerde in het HvB aan zijn detentie- en re-integratieplan heeft gewerkt. Zij kunnen dit plan vervolgens verder continueren of bijstellen.
Het verschil maken: investeren loont
“Een paar maanden geleden kreeg ik een jongeman in mijn caseload. Hij werd verdacht van het plegen van een ernstig geweldsmisdrijf. Tijdens het eerste gesprek was hij recalcitrant. Wilde nergens aan meewerken. Men wordt geacht om tijdens zijn detentie al te werken aan eventueel gewelddadig gedrag. Bij deze gedetineerde wilde ik aansturen op een agressieregulatietraining (ART). Hier stond hij helemaal niet voor open”.
“Omdat ik tijdens mijn gesprek het vermoeden had van een licht verstandelijke beperking (LVB), heb ik een screening voor intelligentie en licht verstandelijke beperking (SCIL) af laten nemen. Hierop scoorde hij enorm laag. Ik ben binnen een week een tweede gesprek met hem aangegaan, dat voelde al meer ontspannen dan het eerste. In samenspraak met hem heb ik hem aangemeld bij de psycholoog om een intelligentietest af te laten nemen. Ook hier was de score erg laag. Met toestemming heb ik deze informatie gedeeld met de gemeente en andere ketenpartners, voor een passenede begeleiding ook na detentie.”
“Bij deze gedetineerde was het duidelijk dat investeren loont. Vaak ging ik met hem in gesprek, de ene keer voor zomaar een praatje, de andere keer om hem proberen te motiveren om stappen te zetten voor een betere toekomst”.
“Het bleek dat de jongeman in een zware thuissituatie zat en in een negatief netwerk. Ondanks dat en ondanks zijn LVB had hij grootse dromen. Door over zijn dromen te praten en in kaart te brengen wat wel/niet realistisch was, heeft hij zich aangemeld voor onderwijs en heeft hij een certificaat VCA-basis behaald (VCA Basis is een veiligheidsdiploma op het gebied van veilig en gezond werken) - helaas was VCA vol niet haalbaar. Hij was enorm trots om zijn eerste certificaat in de wacht te slepen. Inmiddels was hij ook gaan werken aan zijn agressie. Wekelijks ging hij op consult bij de psycholoog. Via de gemeente is er een begeleid wonen traject gestart. Daardoor kon hij loskomen van zijn negatieve netwerk en slechte woonsituatie”.
Samenwerken
“In het HvB hebben we vaak maar beperkt de tijd om stappen te ondernemen. Sommige gedetineerden verblijven soms maar enkele weken bij ons, anderen langer. Om een casus als bovenstaande tot een succes te kunnen maken, is een goede samenwerking echt noodzakelijk. Zowel intern als met ketenpartners. Had de psycholoog of de gemeente in deze zaak afgehaakt, dan hadden wij niet kunnen bereiken, wat we nu hebben bereikt”.
“Huisvesting is één van de re-integratiedoelen vanuit de 5 basisvoorwaarden. In bovenstaand voorbeeld ook een cruciaal doel om de kans op een succesvolle re-integratie te vergroten. “De huisvesting vind ik het meest uitdagende re-integratiedoel, omdat we hierin binnen detentie niet kunnen voorzien. En door het tekort aan woningen”.
Luisteren
“Het is belangrijk om te luisteren naar waar de behoefte van de gedetineerde ligt. Wat ziet hij niet zitten en hoe komt dat? Wat heeft hij nodig om dat te veranderen? Het moet vooral vanuit de visie en wilskracht van de persoon zelf komen. Uiteraard kunnen we mensen helpen of adviseren, maar het is niet de bedoeling dat een gedetineerde iets gaat doen omdat ik dat wil”.
Dit is het tweede deel in een serie van drie interviews. Meer over detentie en re-integratie lees je op de pagina Re-integratie.